Tản mạn 02

Tốt nghiệp Đại học Kiến trúc Hà Nội, làm việc trong ngành kiến trúc rồi sau đó chuyển sang lĩnh vực nhiếp ảnh kiến trúc cách đây bảy năm, tôi có cơ hội tiếp cận và quan sát sự thay đổi và phát triển của kiến trúc Việt Nam trong một thập kỷ qua. Nếu như cách đây hai mươi năm, việc thuê một kiến trúc sư thiết kế nhà cho mình còn là một điều xa xỉ trong suy nghĩ của hầu hết mọi người, các văn phòng kiến trúc cũng khó có cơ hội nhận được các dự án tốt và thể hiện năng lực, thì ở thời điểm hiện tại, thiết kế kiến trúc đã trở nên quen thuộc hơn trong đời sống, số lượng văn phòng kiến trúc tăng lên đáng kể kéo theo sự đa dạng trong phong cách thiết kế.

Cũng nhờ tính chất công việc cần di chuyển đến nhiều nơi, tôi có thêm cơ hội quan sát bối cảnh đặc trưng của nhiều vùng miền ở Việt Nam và cách các kiến trúc sư tại đó ứng xử với các yếu tố bản địa bao gồm cả thiên nhiên, con người và văn hóa. Và mỗi kiến trúc sư, bằng kinh nghiệm chuyên môn cùng cảm hứng nội tại sẽ đưa ra những phương án kiến trúc khác nhau phù hợp với bối cảnh của từng công trình. Điều này đã mang lại cho kiến trúc Việt Nam một hình thái đương đại nhiều màu sắc, phong phú. Dù chất lượng thiết kế chưa thực sự đồng đều nhưng đang dần phát triển ngày một tốt hơn, mang đến cho xã hội và người dân nhiều lựa chọn thiết kế cho các công trình văn hóa công cộng, cảnh quan và ngôi nhà của chính mình.

ảnh: Yangon 2017

Tản mạn 01

Chụp ảnh kiến trúc là con đường dài, vì cảm thấy mình vẫn chưa đủ vững chãi về suy nghĩ nên tôi luyện tập việc chụp bằng cách luôn luôn đối thoại với bản thân.
Hisao Suzuki là người tôi rất ngưỡng mộ, thường xem ảnh ông chụp và học hỏi được nhiều điều. Ảnh Hisao chụp cho El Croquis luôn bình dị không màu mè và đúng với bản chất của công trình, việc này không chỉ đòi hỏi người chụp nhìn nhận rõ nhịp điệu của không gian mà còn cần nhận thức rõ ràng cả bản chất cảm xúc bên trong mình.

Tôi nhận ra mình chỉ là một người bình thường, với một công việc bình thường. Nghề kiến trúc hay nghề nhiếp ảnh không phải là gì to tát như trước đây tôi lầm tưởng. Giờ đây tôi chỉ cần làm tốt những việc nhỏ bé, trước mỗi cú bấm máy luôn tự hỏi, mình đang chụp gì.

ảnh: sông Yangon 2017

Nhân vật

Gần đây, những bức ảnh kiến trúc tôi chụp xuất hiện nhân vật nhiều hơn. Tôi từng nghĩ rằng người trong ảnh kiến trúc chỉ để mô tả cho người xem rõ hơn về tỉ lệ không gian, giờ tôi không còn nghĩ như thế nữa. Nhân vật trong ảnh kiến trúc cũng có thể tạo ra được bầu không khí, thứ mà tôi quan tâm nhất. Mặc dù người là giả nhưng bầu không khí là thật.

ảnh: nhà LPH

Cách biểu đạt

Có nhiều cách để biểu đạt điều mình muốn nói ra. Nhiếp ảnh kiến trúc cũng vậy. Ta có thể chọn cách miêu tả những thứ ta nhìn thấy một cách trực tiếp. Trời nắng thì chụp nắng, ánh nắng chan hòa, bóng đổ ấn tượng, tương phản rõ ràng... Trời mưa thì chụp mưa, từng hạt từng hạt rơi, ánh sáng dịu dàng ... Hay cũng có thể chọn một cách khác, á đông hơn, chụp nắng mà chẳng thấy nắng nhưng vẫn thấy mọi thứ sáng bừng, chụp mưa mà chẳng thấy mưa nhưng vẫn thấy mọi thứ ướt át. Cách nào cũng hay, cũng đẹp

ảnh: cái hang Đỏ

Không gian

Không gian ơi, mi muốn nói điều gì?
Nếu lắng nghe được câu trả lời thì bạn sẽ biết phải chụp không gian đó như thế nào. Mỗi không gian đều có một bầu không khí riêng.

Trong một bộ ảnh kiến trúc, ở mức độ cơ bản cần đầy đủ thông tin để cho người xem có được mường tượng đúng về không gian đó. còn mức độ cao hơn thì là truyền tải được bầu không khí-thứ không nhìn thấy được hình thành nên bởi những thứ nhìn thấy.

ảnh: Nhà Hachi

Ánh sáng và bóng đổ

Ánh sáng từ trước đến nay vẫn luôn là yếu tố chủ đạo trong cảm nhận kiến trúc. Và sản phẩm của nó – bóng đổ, luôn đồng hành một cách thầm lặng trong việc tạo dựng nên một không gian sống động và giàu trải nghiệm.

Ngoài những mảng tối được tạo nên bởi các vật thể, phần bóng đổ được bổ sung từ sự gặp gỡ của ánh sáng và cấu trúc bề mặt, bao che của công trình là yếu tố tưởng như nhỏ bé nhưng lại quan trọng cấu thành sự thú vị, đồng thời góp phần phá vỡ những đơn điệu của không gian kiến trúc. Cấu trúc bề mặt, sau khi đem đến những ấn tượng đầu tiên về hình dáng tự thân của nó (gợi ra những cảm nhận về xúc giác), sẽ cùng với ánh sáng đưa vào không gian hoặc chính mặt phẳng một lớp cấu trúc thứ hai. Bản chất tĩnh của cấu trúc và tính động của ánh sáng cùng nhau tạo nên sự chuyển động không ngừng trong một không gian và song song với sự chuyển động không ngừng này là phần còn lại – sự tĩnh lặng và chiều sâu của những mảng tối.

Việc kết hợp hình thái cấu trúc bề mặt với yếu tố ánh sáng để tạo nên những lớp bóng đổ hiệu quả và tinh tế có lẽ là nguyên liệu tốt cho một không gian đặc sắc.

ảnh: Nhà Mệ Loan